De plot van je verhaal is kort samengevat het probleem waarin je hoofdpersonage verwikkeld raakt en de manier waarop ze* dat oplost.
Je kunt het ook zien als de structuur van je verhaal, met allerlei verwikkelingen waarin de ene gebeurtenis steeds leidt naar een andere.
Hoe kom je aan een goede plot?
Je hebt misschien al een verhaal in je hoofd, maar hoe construeer je de plot? Een paar tips:
- Begin met schrijven van het einde van je boek. Als je een idee hebt hoe je verhaal eindigt, weet je ook waar je naartoe moet schrijven. Ook als je al schrijvende besluit tot een ander einde, dan heeft dat oude punt op de horizon toch geholpen om je verhaal vorm te geven.
- Bepaal wie de antagonist is, de tegenstander van je protagonist. Je plot is gebaat bij verrassingen en onverwachte wendingen, en die komen vooral van die tegenstander.
- Schrijf vervolgens een samenvatting van je verhaal. Beperk je daarbij tot de kern; maximaal twee A4-tjes. Door het schrijven van zo’n samenvatting wordt je verhaal en daarmee je plot, voor jezelf duidelijker. Zie ook dit artikel.
Subplot
Binnen je hoofdplot, dat van begin tot en met het einde van je verhaal loopt, kun je allerlei subplots hebben; dilemma’s, obstakels en hindernissen waar je hoofdpersonage en andere belangrijke personages tegenaan lopen. Die allemaal voortvloeien uit, of zijdelings te maken hebben met de hoofdplot. Want in een goed verhaal staat niets op zichzelf en is alles met elkaar verbonden. Zie ook dit artikel, over conflict (het ei waar de plot uit voortkomt) in scènes.
Waarom subplots?
Omdat ze die zo gewenste gelaagdheid en diepgang aan je verhaal kunnen geven, doordat ze verschillende kanten van de hoofdplot kunnen laten zien. En omdat het je de gelegenheid geeft de persoonlijkheid, motivaties, mogelijkheden en beperkingen van je (belangrijkste) personages zichtbaar te maken (met show, don’t tell).
En om het extra spannend te maken, natuurlijk. 😉
Hoe kom je dan aan een subplot?
Vaak loop je er al vanzelf tegenaan dankzij je hoofdplot; daar zitten meestal vanuit de aard van het conflict al veel haakjes naar veelbelovende subplots.
Ter inspiratie geef ik je deze juweeltjes van narigheidboosters:
- Liefde is een betrouwbare bron van ellende (gheghe – vooral in boeken dan, hè). Iemand laat iemand anders in de steek. Of de oorzaak van het vreemde gedrag van de geliefde blijkt een geheime minnaar/minnares te zijn. Of je heldin moet een onmogelijke keuze maken, tussen twee geliefden, of tussen haar geliefde en haar familie. Of de man die zo liefheeft blijkt een schurk.
Laat je fantasie stromen. - Innerlijke groei. Een gelaagd personage – wat je protagonist moet zijn (en als het even kan de antagonist ook) – ontwikkelt zich in de loop van het verhaal, ten goede of ten kwade. Dat kan ervoor zorgen dat ze anders over haar doelen en aanpak en mede- en tegenstanders gaat denken. Ook een heerlijke kandidaat voor problemen.
- Angst. Die is altijd een slechte raadgever. Een personage met een fobie bijvoorbeeld, loopt regelmatig tegen obstakels aan. Of stel dat het dochtertje van je personage ineens verdwenen is – verdwaald? Weggelopen? Of ontvoerd door de antagonist als dwangmiddel?
Sowieso zijn sterke emoties voer voor ingewikkelde verwikkelingen.
Doe er je voordeel mee, maar zorg er wel voor dat je subplots ontstaan uit gebeurtenissen of handelingen binnen de hoofdplot, of anderszins logisch passen binnen het verhaal.
Plotwiel
In Stephen Kings (mijn schrijfheld) boek Over leven en schrijven (Engelse titel: On writing) vertelt hij in een hoofdstuk over plot, dat een succesvolle schrijver in het begin van de vorige eeuw daar een hulpmiddel voor bedacht: het plotwiel. Als je het als schrijver even niet meer wist, dan draaide je aan dat wiel en hoppakee, het wiel wees bijvoorbeeld aan: Een toevallige bezoeker. Of: Heldin betuigt haar liefde. Het schijnt dat die wielen als warme broodjes de winkels uitvlogen.
Het lijkt mij niet de beste tactiek. Je wil je verhaal gelaagdheid en diepgang geven, en volkomen uit de lucht vallende, nergens met andere gebeurtenissen verbonden ontwikkelingen, dragen daar niet aan bij. Maar sommige antwoorden kunnen je fantasie wellicht een kickstart geven. Als je echt vastzit zou je deze Plot Generator eens kunnen proberen. (Ik heb er zelf geen ervaring mee.)
Tot slot: overdrijf niet met talloze subplots. Voordat je het weet laat je je lezer verdwalen en dan haakt ze af.
Meer lezen over plot? Dat kan hier.
Plot ze!
PS: Liever luisteren naar de podcast? Dat kan hier.
* ‘Zij’ en ‘haar’ staan ook voor ‘hij’ en ‘zijn’.