Wraak is een oeroude emotie. Het roept een haast onbedwingbare honger op naar vergelding; het is een behoefte, begeerte, verlangen om degene die jou pijn en onrecht heeft aangedaan, net zo zwaar te laten lijden als hij* jou. Of zwaarder.
Zulke rauwe emotie is heerlijk materiaal voor je boek. Mensen die verblind zijn voor de gevolgen van hun wraakacties doen ondoordachte dingen en laten makkelijk de situatie uit de hand lopen. Maar ook weldoordachte wraak, zonder collateral damage, geeft een opwindend plot.
Op zijn beurt kan het slachtoffer van de wreker ook wraakgevoelens koesteren, en dan ontstaat al snel een bittere strijd zonder einde: an eye for an eye only ends up making the whole world blind.
Escalatie
De oude Grieken wisten wel hoe wraak kan escaleren. Neem bijvoorbeeld het verhaal van Orestes.
Orestes’ vader Agamemnon heeft de oorlog van Troje gewonnen, maar moest daarvoor zijn dochter offeren aan de goden. Zijn vrouw Klytaimnestra is zwaar pissed, en uit wraak vermoordt ze Agamemnon bij diens thuiskomst. Daardoor voelt zoon Orestes zich verplicht zijn vader te wreken en vermoordt op zijn beurt zijn moeder, en omdat hij toch bezig was ook maar meteen haar minnaar. Vervolgens zitten de wraakgodinnen hem achterna omdat hij bloedverwanten heeft vermoord.
Wraak heeft zo al drie doden gekost. Gaat lekker zo. Maar wel fijne stof voor een spannend verhaal – laat die oude Grieken maar schuiven.
Wraak voor beginners
Met ‘beginners’ bedoel ik: beginnende schrijvers. Waarom je eerste boek laten draaien om wraak? Omdat het je helpt elementen toe te voegen die je boek interessant maken.
Als wraak aan de orde is, heb je een tegenstander -de antagonist – als wreker of als lijdend voorwerp. Aan die vereiste om je boek boeiend te maken wordt dus al voldaan.
De wreker gaat actie ondernemen, al is het maar het maken van een plan. Dat is mooi, want actie voegt dynamiek en spanning toe; een personage dat afwacht of alleen maar reageert boeit niet.
Als iemand wraak wil nemen is dat omdat er iets interessants – voor je lezer – is gebeurd; nog meer punten voor de aantrekkelijkheidscore van je boek.
En, ook handig: vrijwel elk genre leent zich voor wraak.
A cold dish
Behalve loeiheet en onbeheerst kan wraak ook de vorm aannemen van een zorgvuldig opgezet wraakplan, volgens het adagium: revenge is a dish best served cold. Wraakacties die hieruit voortkomen zijn vaak minder gewelddadig (alhoewel…) maar meer psychologisch.
Denk bijvoorbeeld aan De Graaf Van Monte Christo waarin de succesvolle hoofdpersoon Edmond Dantès gevangen wordt genomen vanwege valse beschuldigingen van jaloerse vrienden. Na jaren opsluiting weet hij te ontsnappen en graaft met dank aan een gestorven bevriende medegevangene, op het eiland Montecristo een gigantische schat op. Hij noemt zichzelf voortaan graaf van Monte Christo, werkt jarenlang aan een ingenieus plan en wreekt zich daarmee op de snoodaards die hem in de gevangenis hebben doen belanden.
Of neem The First Wives Club, een boek, film en musical, over drie vrouwen die alle drie door dezelfde ex-echtgenoot zijn vervangen door een jonger exemplaar. Dat ze hun ex jarenlang hebben geholpen de sociale en financiële ladder te beklimmen, maakt het er niet beter op. Gezamenlijk bedenken ze een plan om hem te raken waar het het meeste pijn doet: zijn portemonnee.
Beeld je wraakzuchtige personage uit als een van voorpret gniffelende, handenwrijvende complottenbouwer, of juist als iemand die koelbloedig een tot op de puntjes kloppend, meedogenloos wraakplan uitstippelt.
De wreker
Bedenk ook hoe wraak de wreker verandert. Wat doet het met de psyche van dat personage? Kan hij nog terugkeren naar zijn oude zelf? Wordt hij een beter mens of juist slechter? Heeft hij ervan geleerd, is hij gegroeid, veranderd? Zou hij het opnieuw doen?
Wraak in je verhaal, of die nou daadwerkelijk is uitgevoerd of alleen overwogen, geeft veel kansen voor karakterontwikkeling en diepgang.
Ik sluit af met een tip, niet voor jou als schrijver maar als persoon:
Veel plezier met je papieren en digitale wraakacties!
* Voor als je de voorgaande voetnoten hierover heb gemist: voor het gemak bedoel ik overal waar ik jongetjesaanduidingen gebruik – hij, hem, zijn – ook meisjes en de hele regenboog. 🙂
Lezen over andere emoties in je verhaal? Dat kan hier.
En hier kun je de podcast over wraak luisteren.