Tjongejonge, wat is het adembenemend koud op mijn werkkamer, waar de Siberische Beer onbelemmerd over de weilanden raast, op het raam beukt en als een gillende keukenmeid rond het huis giert – The House on Haunted Hill nummer zoveel zou hier zomaar opgenomen kunnen worden.
Maar ook al is de beer los, het gaat me te ver om dan geen artikel te schrijven. Met vernikkelde vingers – overdrijven is een kunst – maar warm geïnspireerd bied ik je mijn tips aan voor het broodnodige drama in je verhaal.
The stakes are high
Drama gedijt op een voedingsbodem van dingen die voor je hoofdpersonage op het spel staan. Situaties waarin het extra belangrijk is dat alles verloopt zoals bedoeld en met verhoogd risico op uitglijers.
Wanneer is de inzet hoog? Bijvoorbeeld bij grote levensgebeurtenissen.
Zo zijn trouwerijen en begrafenissen niet alleen blije hoogte- en droevige dieptepunten; het zijn ook bijeenkomsten van vaak heel verschillende mensen, die elkaar niet per se allemaal een goed hart toedragen. Dat geeft veel dramapotentie. De emoties zijn toch al hoog bij de key persons van deze levensmijlpalen, en de kans dat er wat ontwrichtends gebeurt is des te groter.
Ik doe een paar voorzetjes voor trouwerijen en begrafenissen. Maar daar hoef je je niet toe te beperken; ook bijvoorbeeld een familiekerstdiner kan dramatisch verlopen. Zeker als alles perfect moet zijn.
Drama bij een trouwerij
- Een van de bruidsmeisjes is een jaloerse ex van de bruidegom, die hem verleidt in een kast voor schoonmaakspullen. Tijdens de feestelijkheden, natuurlijk.
- Een dronken oom houdt een speech waarin hij verraadt dat hij de eigenlijke papa van de bruid is. Waarop een doodse stilte valt waardoorheen de dove oma roept: Wat zei Karel nou?
- De bruid ontdekt tot haar afgrijzen dat de getuige van de bruidegom de man is met wie ze een week eerder een totnogtoe onontdekt slippertje heeft gemaakt.
- De ouders van de bruid zijn gescheiden, kunnen elkaar niet luchten of zien en ontmoeten elkaar voor het eerst sinds de vechtscheiding.
- Bij de vraag ‘Wat is daarop uw antwoord’ rent een man naar voren, tackelt de bruidegom, bedekt hem onder zoenen terwijl hij iets uitroept als: je wéét dat je je gay-zijn niet kunt genezen, blijf bij me!
Drama bij een begrafenis
- Bij de begrafenis van een losbol zijn al zijn vriendinnetjes op komen dagen en na een paar fikse scheldpartijen ontaardt de begrafenis voor de ontstelde ogen van de keurige familie in een heuse cat fight.
- De dode die niet dood blijkt te zijn bonst op de deksel van de kist, net als die de oven in schuift.
Dramatische ironie
Als je lezer meer weet dan de personages (je personage loopt door een duister steegje waarvan je lezer weet dat hij daar opgewacht wordt), wordt dat dramatische ironie genoemd. Maar dramatische ironie kan meer zijn. In de Angelsaksische literatuur wordt er ook iets ongerijmds, iets absurds mee bedoeld; een tegenstelling tussen wat verwacht wordt (door de personages en/of de lezer) en wat er daadwerkelijk gebeurt, of iets wat heel anders uitpakt dan gepland. In die laatste betekenis is dramatische ironie een vorm van backfire.
Een voorbeeld: in Jurassic Park zegt eigenaar John Hammond dat hij spared no expense. Hij zegt het zelfs diverse keren, zodat het er goed ingepeperd wordt. De ironie zit erin dat als dat echt zo was, dan had de onderbetaalde computernerd niet het park afgesloten om er met zijn gestolen dino-embryo’s vandoor te gaan. En dat was waar things went horribly wrong.
Een mespuntje humor
Dramatische humor? Ja.
Als je in een loodzware scène humor toevoegt kan dat het drama verhogen. Juist omdát de emoties zo hoog zitten en de spanning op zijn top is, wordt dat versterkt door het contrast van een humoristische ontlading.
Ik geef een voorbeeld uit de geweldige serie Breaking Bad. Deze scène zit tegen het einde, waar de sfeer toch al op z’n grimmigst is.
Walter en Skyler hebben schoonzus Marie en zwager Hank gevraagd te komen praten. Locatie: een restaurant. Ze weten inmiddels allemaal dat Walter de gevreesde Heisenberg is. Als ze daar met zijn vieren om tafel zitten is de sfeer om te snijden.
Net als Walter begint te praten, komt een jonge jongen van de bediening zich joviaal voorstellen (“Hi! I’m Trent! I’ll be taking care of you today! Can I start with some beverages? How about Margarita’s and some of our fresh made guacamole?”). Hij wordt weggestuurd (Walter: We need some more time with the menu).
Terwijl Walt zijn zwager en schoonzus in die ijzige stemming probeert te weerhouden hem te laten arresteren (wat in dat volle restaurant sotto voce moet), komt die vrolijke jongen van de bediening ze opnieuw lastigvallen.
De tegenstellig tussen die inktzwarte situatie en de nietsvermoedende Amerikaanse vrolijkheid is zo groot dat ik er door in een nerveus lachje schoot.
Voor wie die scène op Netflix wil terugkijken: het is S5 A11 (Confessions), op ongeveer 15.00.
Hitchcock
Nog een tip: hou je aan Alfred Hitchcocks motto, dan kan het niet fout gaan: Drama is life with the dull parts left out.
PS: Hier vind je meer artikelen over drama en spanning.
PPS: Liever luisteren? Dat kan met de podcast.