Goed gereedschap is het halve werk. Daarom bespreek ik hier een aantal van de helpende handjes die je schrijfwerk makkelijker maken, je inzicht in je schrijfwerk geven, en je bij de les en de tijd houden.
Meer artikelen over schrijfhulpjes vind je hier.
Hack je brein
Al je schrijfwerk ontstaat in je brein. Een goede reden dus om dat brein daarbij zo goed mogelijk te helpen. Bijvoorbeeld met de muziek op de site Brain.fm die speciaal gemaakt is om je hersengolven te stimuleren. Vergelijkbaar met Focus@Will, met als verschil dat de muziek van Brain.fm hier speciaal voor gemaakt is.
Brain.fm is niet gratis ($6,95 per maand) maar je krijgt wel vijf gratis uitprobeersessies.
Focus houden
Heel belangrijk: niet afgeleid worden tijdens het schrijven. Ook niet door je tekstverwerker. Er bestaan verschillende ‘kale’ tekstverwerkers, tekstverwerkers met een zo leeg mogelijk, focusgericht scherm. Een die ik eerder beschreven heb is de online tekstverwerker Writer.
Focuswriter is net als Writer gratis, maar is een tool dat je downloadt, wat als voordeel heeft dat je het ook kunt gebruiken als je offline bent. Het is er voor Windows, de Mac en Linux, en het heeft een aantal extra’s, zoals een wekker, en je kunt schrijfdoelen instellen.
Waar blijft de tijd?
Het kan handig zijn om bij te houden hoeveel tijd je aan schrijven besteedt. Dat kan je inzicht geven in je (gemiddelde) schrijfsnelheid, bijvoorbeeld per dag van de week en tijd van de dag, zodat je weet wat jouw beste schrijfmomenten en –dagen zijn. En daarnaast is het natuurlijk interessant om te weten hoeveel uren er in je boek zijn gaan zitten – altijd leuk om op feestjes mee te shinen. 😉
Toggle is daar een handige tool voor; niet alleen voor boeken natuurlijk, maar voor allerlei projecten. Je kunt in Toggle voor je project activiteiten aanmaken en daar tijd voor laten bijhouden. Voor je boek kunnen dat bijvoorbeeld activiteiten zijn als onderzoek, schrijven, herschrijven, redigeren, en dergelijke.
De basisfunctionaliteit van Toggle is gratis. De verschillende betaalde accounts hebben diverse extra’s.
Check je tekst
Leesbaarheidsstatistieken
Schrijf je in MS Word? Dan kun je de statistieken van een document bekijken. Niet alleen aantallen van het een en ander (woorden en alinea’s, bijvoorbeeld), maar ook gemiddelden (tekens per woord, woorden per zin, zinnen per alinea) en de leesbaarheid: het percentage lijdende zinnen en het percentage afko’s – pardon: afkortingen.
Dit soort statistieken geven je inzicht hoe leesbaar je tekst is: zijn je zinnen niet te lang (bij voorkeur niet meer dan 10 woorden per zin – gemiddeld, dus afwisselend) en niet (te) veel passieve zinnen (zinnen in de lijdende vorm).
Deze statistiekenfunctie moet wel aanstaan. Dat controleer je als volgt (in de Office 2013-versie):
- Open tabblad Bestand, kies Opties en daarbinnen Controle.
- Controleer of het vinkje aanstaat bij Leesbaarheidsstatistieken weergeven:
Is dit in orde, dan klik je in het document dat je wil controleren in tabblad Controleren op Spelling- en grammaticacontrole:
MS Word loopt nu je hele document na en geeft, afhankelijk van wat in de Controleopties daarvoor is aangegeven, terugkoppeling over je spelling en je grammatica – dat moet je dan wel even uitzitten, want over alles waarvan Word vindt dat het niet klopt, moet je aangeven wat ermee moet gebeuren.
Het alternatief voor uitzitten is uitzetten (in de Controle-opties). 😉
Als dat allemaal gebeurd is klik je op OK en dan popt het statistiekenvenster op:
Woordanalyse
Ook handig is om na te gaan welke woorden je het meest gebruikt. Dat kun je online gratis checken op de site van Debatrix: kopieer je tekst in het venster en Debatrix geeft direct een lijst van de gebruikte woorden en per woord het aantal keren dat het voorkomt.
Structureren
Om overzicht in een groot stuk tekst zoals een boek te houden kan een outliner goed van pas komen. Een outliner is een tool dat je tekst weergeeft in een hiërarchische boomstructuur. Hierdoor zijn hoofdstukken, paragrafen, scènes, en dergelijke (‘blokken’ tekst, dus) direct herkenbaar. Tekstblokken kun je open- en dichtklappen zodat je kunt schrijven in het ene hoofdstuk terwijl de andere dichtgeklapt zijn en je niet afleiden. Je kunt de tekstblokken ook verschuiven naar een andere plek.
MS Word is een voorbeeld van een programma met een geïntegreerde outliner. Ook Scrivener, mijn inmiddels dierbare steun en toeverlaat op schrijfgebied, heeft een ingebouwde outliner:
Er bestaan heel veel outliners, zowel webtools als downloads, als losstaande tools of in andere software geïntegreerd, gratis, freemium of betaald.
Een behoorlijk compleet overzicht vind je hier.
Woordenboek
Woordenboeken zijn er natuurlijk in overvloed, maar naast de eerder besproken, onvolprezen Taaladviesdienst, is het WikiWoordenboek ook erg handig, als je bijvoorbeeld vervoegingen, woordafbreking of uitspraak wil nakijken.
Slapen
Tot slot: wil je je uitgerust en fris aan je schrijfwerk zetten, maar lukt dat niet omdat je niet goed slaapt? Dan is dit een goed slaapmiddel.
Hier lees je meer over schrijfhulpjes.
Hou je aides-de-camp in ere!
PS: liever luisteren? Dat kan hier.