Binnenkort, 31 spooktober, is het Halloween! Spoken, vampiers en dolende zielen. 🙂

Dat is een mooie aanleiding voor een artikel over dat vaak verguisde, maar toch heel populaire genre: horror.

Waarom is horror zo populair?

Waarom kijken zoveel mensen met huiverend genoegen naar bijvoorbeeld The Walking Dead? Waarom wacht iedereen vol spanning op een nieuw seizoen van de dystopische en van veel horrortrekjes voorziene Netflixserie Black Mirror? Wat is het, dat het griezelige en gruwelijke zo fascinerend en aantrekkelijk maakt? Daar zijn veel diep-filosofische verklaringen voor gegeven, tot aan de esthetische ervaring van het sublieme aan toe (Kant).

Horror vinden we fijn omdat het lekker is.

Waarschijnlijk zit het in het meemaken van levensbedreigende situaties waarvan je weet dat ze niet echt zijn. Je voelt angst, maar het is ‘veilige’ angst. Het geeft een kick. De adrenaline pompt door je lijf en omdat je tegelijkertijd weet dat er geen écht gevaar is, is dat een lekker gevoel.

Net als andere spannende boeken en films geeft horror een opwindende afleiding van het minder spannende, dagelijkse leven.

De Japanse schrijver en filmmaker Ryū Murakami verwoordt het als volgt:
“When a really scary movie is over, you’re reassured to see that you’re still alive and the world still exists as it did before. That’s the real reason we have horror films – they act as shock absorbers.”

Stephen King vindt angst onze mooiste emotie. Daar kun je anders over denken 😋, maar bedenk: het is toch een aardig kadootje van de evolutie dat een emotie die meestal ervaren wordt als negatief, zomaar ook een positieve kant heeft?

(Even off topic: Een van de leukste uitspraken van Stephen King vind ik deze: “I have the heart of a small boy. I keep it in a jar on my desk.”)

Horrorgenres

Het ene griezelverhaal is het andere niet. Er zijn veel subgenres en cross-overs (mengsels van (sub)genres). Een greep:

• Psychologische horror; waanzin, manie, paranoia; wat is echt, wat is verbeelding?
• Bloed en gore; denk aan de Saw-franchise.
• Bovennatuurlijk en demonisch; met spoken, ouijaborden, voodoo, mensen bezeten door de duivel, huizen bezeten door geesten.
• Uit de hand gelopen technologie; bijvoorbeeld killerrobots.
• Traditionele monsters, zoals vampiers, weerwolven en zombies.
• Nieuwe monsters, gefabriceerd door een waanzinnige geleerde, of door ontsnapte killervirussen of vervuild water gemuteerde mensen en dieren, of fysieke manifestaties van (duistere) emoties (The Grudge).
• Buitenaardse narigheid; denk Alien, Predator en The Thing.

Dit is geen uitputtende lijst en regelmatig weet een fantasierijke schrijver of filmmaker weer iets nieuws te bedenken dat niet in een hokje past. Gelukkig. Onze donkere kant is een onuitputtelijke bron voor steeds weer nieuwe heerlijke huiveringen.

Hoe je horrorverhaal te laten werken

Een niet-eng horrorverhaal is net zo gênant als een niet-geestige komedie. Drie tips:

Duw je lezer in het hoofd van je personage

Zorg voor personages met wie je lezer kan meevoelen. Niets zo gruwelijk als je hechten aan een persoon in een film of boek, die vervolgens door de hel gaat. Zo voelt je lezer haast letterlijk de angst en het afgrijzen van Paul Sheldon, de schrijver die volkomen in de macht is van Annie, ‘zijn grootste fan’ in Misery, van Stephen King. En wie kijkt niet op de toppen van zijn zenuwen mee met Ripley, op zoek naar de verstopte alien?

Verberg het monster

Oftewel de kunst van het weglaten. Hoe minder je lezer van de griezel weet, hoe meer diens brein het gevaar gaat invullen, en hoe enger het voor hem/haar wordt.

Dus of je monster nou een innerlijk monster is, een door het lint gaande psychopaat, een in een laboratorium geknutselde engerd, een occult wezen of nog iets anders: maak het nooit meteen duidelijk. Laat je lezer voelen dat er iets mis is maar hou verborgen wat precies. Onthul het monster pas ver in het verhaal. Dat ongedefinieerde, maar angststuipen opwekkende iets dat elke nacht aan je personage wordt gesuggereerd? Laat je lezer in stukjes en beetjes, maar pas tegen het einde helemaal, ontdekken dat het de psychopathische buurman is, die door diens vrouw is opgesloten in de kelder. Dacht ze. In Jaws werd de haai pas heel laat in het verhaal in zijn totaliteit getoond (vanwege problemen met de mechanische haai Bruce 😋). De film werd een giga-succes.

Geef je lezer meer informatie dan je personage

Het is afschuwelijk als je weet dat iets helemaal fout gaat, zonder dat je het toekomstige slachtoffer kunt waarschuwen. Op die wetenschap is o.a. de nietsvermoedende heldin gebaseerd, die – o sukkeltje! – de keldertrap afloopt, terwijl jij weet dat haar daar iets opwacht. Inmiddels vreselijk cliché, maar wel een mooie illustratie van de adrenalineverhogende kwelling van voorkennis.

Meer tips in volgende artikelen. 🙂

O ja: direct na Halloween, op 1 november, gaat NaNoWriMo van start, de wereldwijde schrijfchallenge. Over NaNoWriMo heb ik twee artikelen geschreven, dus doe daar je voordeel mee als je gaat meedoen. Ook interessant voor niet-NaNoWriMo’ers.

PS: Meer over genres vind je hier en meer over spanning hier.

PPS: Liever luisteren? Dat kan hier.