Beloofd is beloofd: in het eerste artikel over humor in je boek (met de definitiekwestie, genres van humor en tips) zei ik dat ik in het tweede artikel zou vertellen met welke middelen je humor kunt creëren.
En hier gaat-ie dan: hoe ‘maak’ je humor?
Er zijn veel humoraanjagers. Een (onvolledige) verzameling:
Verrassing
Verrassing in een scène, bijvoorbeeld: middenin de nacht hoort je personage iemand door het huis sluipen. Dat moet iemand van de concurrerende bende zijn. Stijf van de spanning – net als je lezers – wacht hij de snoodaard met een honkbalknuppel op. Vlak voordat hij daarmee de hersenen van de insluiper verplettert, herkent hij zijn brother in sin –net op tijd.
Dat kan al grappig zijn, maar als je het dan nog wat erger maakt (bijvoorbeeld als in de consternatie de knuppel op een glazen tafel neerkomt, waar zijn maat vervolgens over struikelt, die hem in zijn val meetrekt, tegen de boekenkast botst, die wankelt en nog net op tijd tegengehouden wordt, kortom chaos) maak je het nog grappiger. Zeker als beide mannen denken dat de dreiging voorbij is, lachend uitblazen en alsnog een stapel boeken op hun kop krijgen.
Maar verrassing in een uitspraak van je personages kan ook; bijvoorbeeld door een bekende quote een verrassende twist te geven:
- I have the heart of a small boy. I keep it in a jar on my desk (bekend door Stephen King maar van Robert Bloch).
- Je moet een open mind houden, maar niet zo open dat je hersenen eruit vallen. (Carl Sagan).
Contrast
Bijvoorbeeld contrast in situaties. Stel je je personage voor die op haar werk dromerig een gloedvolle mail van haar bewonderaar zit te lezen – denk aanzwellende violen en rode blosjes. En dan klopt haar manager op haar schouder: ‘Meeting begint!’ – de violen stoppen, maken plaats voor toetsenbordengetik, terug in de banale werkelijkheid.
Maar ook contrast tussen personages. Zo is het contrast tussen de briljante, sociopatische Sherlock Holmes-vertolking van Benedict Cumberbatch enerzijds, en zijn sidekick dokter Watson (Martin Freeman) anderzijds, ultiem geestig en zorgt tevens voor veel hilarische misverstanden (voornamelijk aan Watsons kant).
Een ander voorbeeld van contrasterende personages is Arthur Dent (ook gespeeld door Martin Freeman) in The Hitchhiker’s Guide to the Galaxy. Hierin ontdekt hij door stom toeval dat de galactische regering de vernietiging van de aarde heeft verordonneerd, voor de aanleg van een nieuwe melkwegsnelweg. Als een typically English, bescheiden man, die zich het liefst op de achtergrond houdt en beleefde vragen stelt aan de excentrieke, exotische en ronduit bizarre vernietigers, is hij hun onweerstaanbaar grappige tegenpool.
Omdraaien
Zoals lekker tegen een ‘politiek correct’ concept ingaan:
- I’m not interested in facts. I find they tend to cloud my judgement. I prefer to rely on instinct and blind prejudice (Stewart Lee).
- Ik haat mensen die praten terwijl ik hen onderbreek. (Guy Bedos)
Het menselijk tekort
Het menselijk tekort kan een bron van humor zijn, júist door de herkenning van pijnlijke situaties waar iemand zich in gemanoeuvreerd heeft.
Wij mensen zijn feilbaar en doen vaak ons best onze mislukkingen, fouten en gebreken te verbergen of verdoezelen. Wat niet altijd lukt. Dat kun je in je boek gebruiken door die gedoemde reddingspogingen hilarisch uit de hand te laten lopen.
Stel je voor: je personage is in een gesprek verzeild geraakt dat hem hoog boven de pet gaat. Maar hij wil niet laten blijken dat hij er geen snars van snapt. Zwetend komt hij steeds met verhullende antwoorden en opmerkingen. Dat leidt tot komische spraakverwarringen; de intellectuele gesprekspartners begrijpen niets van wat hij zegt, vermoeden daardoor een groot denker in hem, en voordat je arme personage het door heeft wordt hij op een podium gehesen en verwachtingsvol aangekeken voor een uitgebreide uiteenzetting van zijn geniale inzichten. Een variant op Being There, oud maar nog steeds relevant.
Uitsmijter
Nee, heb ik niet, sorry. 😋 Maar nog wel dit:
Meer lezen over bouwstenen van een goed boek en kwaliteitsverhogers? Dat kan hier, en als je liever luistert dan moet je hier zijn.
Veel LOL met je boek gewenst!
