Gisteravond heb ik de laatste bladzijde omgeslagen van Artemis, het tweede boek van Andy Weir. Zijn eerste boek, The Martian, is een spannende instant bestseller, en succesvol verfilmd. Artemis blijkt al net zo’n heerlijk boek. Ik mocht er de pre-publicatie van lezen (in de leesclub van Hebban), wat een fijn gevoel van bevoorrecht zijn gaf. Maar nóg fijner was het boek zelf.

De boeken hebben diverse overeenkomsten. Ze spelen zich beide buiten de aarde af, The Martian op Mars en Artemis op de maan, binnen en buiten maanstad Artemis. Net als in The Martian wordt in Artemis best veel (ruimte)technische informatie gegeven, wat ik toch niet als saai heb ervaren: het is functioneel en goed te behappen, en het klopt altijd. Voor zover ik dat kan beoordelen dan, hè. 😋

Ook een overeenkomst is de likeability van de hoofdpersonen. Maar waar Mark Watney in The Martian een geheel deugdzame figuur is, is Jasmine (Jazz) in Artemis een boefje. Maar wel een ethisch boefje.

Jazz

Jazz is een anarchist; ze doet van alles wat verboden is, en ze doet het voor eigen gewin. Ze neemt soms onverantwoorde risico’s, maar overschrijdt niet de grens waar voorbij ze anderen in levensgevaar zou brengen. Althans niet met opzet. En als de boel toch horribly wrong gaat lost ze het op, desnoods met haar eigen leven op het spel.

Jazz is net zo vindingrijk als Mark in The Martian en net zo vol humor, maar dan met een schurend sarcastisch randje, en eloquent opgediend. Zowel kritiek als bewondering laat ze onaangedaan van zich af glijden. Ze is gewiekst, manipulatief, gevat, stout en superslim. Met een hart. Dat ze goed verborgen houdt maar niet de mond snoert. En gelukkig betert ze haar leven niet. (Niet écht, tenminste.)

Ik vind ethische boef Jazz verrukkelijk.

Het karaktertype ethische boef is een mooie aanwinst voor de artikelengroep. In boeken en films vind je er allerlei varianten van (in meerdere en mindere mate ethisch). Ik geef je hieronder een paar voorbeelden. Laat Jazz (het boek verschijnt 13 november 2017) en deze rolmodellen je inspiratie zijn voor je eigen ethische boef.

Han Solo

Bad boy Han Solo, vormgegeven door acteur Harrison Ford, is vooral in de eerste film van de Star Wars-franchise een typische ethische boef. Dit in tegenstelling tot dat andere iconische personage van de acteur, Indiana Jones, die vrijwel altijd aan goeie kant van de wet staat. Han Solo is een smokkelaar, gericht op eigen voordeel. Uitgekookt en inventief, eigenschappen die hij hard nodig heeft in zijn hachelijke bestaan vol gevaren, waar hij luchtigjes mee omgaat. What’s in it for me is zijn reactie als hem om hulp wordt gevraagd.

Helaas geeft hij ergens in de tweede film het smokkelen op om zich geheel aan the good cause te wijden, wat afbreuk doet aan zijn boefzijn. Gelukkig beschikt hij nog steeds over een hoop charme.

Lisbeth Salander

Het computergenie uit de Millennium-trilogie van Stieg Larsson. Een apart geval: een soort volwassen Pippi Langkous maar dan los van de wereld en buiten de wet, volkomen autonoom, zonder behoefte aan omgang met mensen en wars van vleierij en bewondering. Haar zwarte humor komt vooral tot uiting in de manier waarop ze afrekent met ‘mannen die vrouwen haten’. Haar ethiek bestaat met name uit die afrekeningen.

James Bond

De foute, stoute man, die onverstoorbaar stapels lijken achter zich laat van slechteriken en collateral damage-slachtoffers. En ontelbare gebroken vrouwenharten, zoals door o.a. Shirley Bassey bezongen in Mr Kiss Kiss Bang Bang:

He’s fast and he’s cool
He’s from the school that loves and leaves them
A pity if it grieves ‘em
Mr Kiss Kiss Bang Bang
He’s suave and he’s smooth
And he can sooth you like vanilla
The gentleman’s a killer
Mr Kiss Kiss Bang Bang

Met al die doden niet zo heel ethisch dus, maar dat schrijven we dan maar op het conto van zijn opdracht om de wereld te redden. En zijn license to kill.

Jack Sparrow

De piraat van de Caraïben in een jongere, androgyne uitgave van Keith Richards. Erg ethisch is deze boef ook al niet. Hij gebruikt vernuft en slimme trucs om zijn zin te krijgen, ontloopt zo veel mogelijk het gevecht, vlucht schaamteloos voor het gevaar, laat als het kan een ander voor zijn rotzooi opdraaien, verraadt je waar je bij staat, en is toch onweerstaanbaar.

Danny Ocean

De charmante en appetijtelijke aanvoerder van een groep inventieve kluiskrakers in Las Vegas, effectief geportretteerd door – who else – George Clooney in de plezierige heistfilm Ocean’s Eleven.

Frank Abagnale Jr.

Eh… wie?
Frank Abagnale de jongere was een vrolijke oplichter die vóór zijn 19e verjaardag al miljoenen dollars had vergaard met valse cheques, zich onderwijl voordoend als PanAm-piloot, arts, of officier van justitie. Een waar verhaal en stoute Frank leeft nog steeds, al is hij nou brave Frank geworden (bummer). Enthousiast vertolkt door Leonardo di Caprio in de film Catch me if you can.

Ian Malcolm

Wederom: wie?
Doctor Ian Malcolm, de nonchalante rockstar-wetenschapper in twee Jurassic Park-films, altijd op zoek naar de ‘future ex-Mrs Malcolm’. Jeff Goldblum is daarvoor perfect gecast.

Tot zover de voorbeelden en het artikel. Wat denk je: wordt een van jouw personages een ethisch boefje?

Meer karaktertypen vind je hier. En hier kun je de podcast De ethische boef luisteren.