Een artikel over een van de belangrijkste personages in je boek, de antagonist, was er al. Maar een artikel over het belángrijkste personage nog niet: de protagonist. Die lacune vul ik nu in.
De protagonist is het personage waar je verhaal om draait. Een verhaal zou nog zonder antagonist kunnen, maar zonder protagonist absoluut niet. Het is dus cruciaal dat je protagonist 100% klopt; van alle personages geef je hem of haar* de meeste aandacht.
Kies je protagonist en kies hem zorgvuldig
Het klinkt misschien raar, maar wie de protagonist in je verhaal is, dient zich niet per se automatisch aan. Dat kan komen doordat je verhaal zijn eigen gang gaat, wat een andere richting kan zijn dan je in gedachten had. En soms blijkt dan dat jouw uitverkoren protagonist eigenlijk een bijpersonage is, en dat een ander personage er met je verhaal vandoor gaat.
Maar ook als jouw verhaal niet zo eigenzinnig is, kan het lastig zijn de echte protagonist te herkennen.
Dus hoe maak je een goede keus?
Dat doe je met behulp van het hoofdconflict van je verhaal. Een (hoofd)conflict bestaat uit iets wat een personage wil hebben of bereiken of voorkomen, waarbij hij steeds tegen obstakels aanloopt. Die obstakels kunnen ook zijn eigen worsteling in een innerlijke strijd zijn.
Dat personage is dan de logische kandidaat voor de rol van de protagonist. Maar voordat je hem tot winnaar van de slag om het protagonisme uitroept (bestaat dat woord? Nah, nu wel), moet je nog wat voorwaarden afvinken:
- Hij is degene die het verhaal en de actie voortstuwt.
- Hij is bij alle belangrijke gebeurtenissen prominent aanwezig.
- Hij is interessant; je lezer leest graag over hem.
- Hij is actief; volop in beweging, bezig met het slechten van barrières of met de worsteling daarmee.
- Hij ondergaat een transformatie, hij ontwikkelt zich. Dat kan ten goede, maar ook ten kwade zijn.
Nou is transformatie geen absolute voorwaarde. Je protagonist kan ook beginnen als een goed mens met het hart op de juiste plaats, én eindigen als een goed mens met het hart op de juiste plaats. Of hij is een slechterik die vuige plannen smeedt en aan het einde gewonnen of verloren heeft, zonder daardoor tot inkeer te zijn gekomen.
Maar bij zo’n plat personage moet je lezer haar geboeidheid en betrokkenheid voornamelijk halen uit de gebeurtenissen, terwijl mensen zich juist graag verbinden met mensen. Het risico is dan groter dat je lezer zijn interesse in je protagonist verliest. Terwijl die juist de lijm moet zijn die je lezer vastgekleefd houdt aan je boek.
Dus:
Maak je protagonist boeiend
Een personage dat een ontwikkeling doormaakt, is al haast automatisch boeiend. Maar om hem nóg boeiender te maken (én als je protagonist een plat personage is) kun je nog meer doen, zoals:
Maak hem niet perfect
Perfecte mensen bestaan niet en perfecte personages kunnen zelfs onuitstaanbaar zijn. Bovendien: wat valt er dan nog te groeien? Tenzij richting de Dark Side natuurlijk. 😉 Maar dan kan een imperfecte protagonist ook.
Geef je protagonist dus een smetje, een minder aangenaam karaktertrekje, een zwakheid. Maak hem feilbaar. Hij is bijvoorbeeld bang of laf. Hij durft een moeilijke situatie, iets wat zijn doel in de weg staat, niet aan te pakken, hij ontkent het, keert zich af, kruipt in zijn schulp, hoopt dat het vanzelf voorbij gaat. Totdat het niet langer mogelijk is het probleem uit de weg te gaan. En hij zichzelf overwint. Kijk: een eerste stukje groei! 😀
Maak hem likeable
Hij is dan weliswaar niet perfect, maar wel likeable; je lezer moet aan hem gehecht kunnen raken, en dat is makkelijker met een tikkeltje charmante protagonist dan met een kouwe kikker. Maar hij hoeft geen George Clooney te zijn: zie je George al worstelen met tegenslag en lafjes wegkijken bij problemen?
Geef hem noodzaak
Zorg dat zijn doel AB-SO-LUUT noodzakelijk voor hem is. Failure is not an option. Of geef hem een onoplosbaar dilemma, zo levensgroot, zo misdadig vals en gemeen, dat je lezer spontaan in snikken uitbarst – denk Sophie’s Choice.
Cliffhanger
En dan eindig ik hier met een cliffhanger. Komt-ie: de protagonist is niet altijd het hoofdpersonage. 😮
Binnenkort in dit theater! 🙂 UPDATE: hier vind je hem.
Hier lees je meer over personages.
Liever luisteren? Dat kan hier.
* Waar ik hij/hem zeg, mag je daarvoor ook zij/haar invullen. En andersom. Heb ik geen probleem mee. 😉