Sex sells. Dat was vroeger zo, dat is nog steeds zo en dat zal ook altijd zo blijven. Maar niet onvoorwaardelijk. Als een seksscène cheesy is geschreven, als er gênante (in negatieve zin) en knullige benamingen aan geslachtsdelen en sekshandelingen worden gegeven, dan werkt een seksscène tegen je. Seks moet opwinden – uiteraard – en een seksscène moet dus opwinden, maar dat gebeurt niet automatisch door seks te beschrijven. Een seksscène kan helaas ook heel saai zijn geschreven. In dat licht bezien is het verbazingwekkend dat Vijftig tinten grijs zo’n succes was. Want deze iets gewaagdere bouquetreeks werd al heel snel heel saai: weer dezelfde smachtende omhelzingen, dezelfde zuchten en kreunen, dezelfde hoogtepunten. Eentonig, sentimenteel en nauwelijks sadomasochistisch. Waarschijnlijk is het succes te wijten aan het feit dat het een door een vrouw geschreven SM-verhaal is.
Lakmoesproef
De seksscène is een lakmoesproef. Als je een overtuigende seksscène kunt schrijven, dan ben je een echte schrijver. Piet Calis: “Het weergeven van het orgasme vraagt een groot observatievermogen, gepaard aan een subtiliteit van uitdrukking.”Dus er staat nogal wat op het spel: je wilt dat je lezers worden meegesleept en zich verliezen in je verhaal. Je wilt niet dat ze daar uit worden gehaald omdat ze moeten giechelen om een houterig geschreven stuk.
Het mag niet
De filosoof Bataille stelt dat erotiek overtreding is. Om erotiek te beleven zijn er regels nodig en die regels moeten overtreden worden. En hoe meer je in die regels gelooft, des te erotischer is het als iemand je dat verboden gebied intrekt. Je bent bijvoorbeeld getrouwd en je gelooft in trouw zijn, bijvoorbeeld omdat je dat beloofd hebt of omdat het moet van je geloof en de dominee (strenggereformeerden hebben dus de grootste lol :-p ). De conclusie van die filosoof was dan ook dat eigenlijk alle goeie romans gaan over erotiek als gevolg van dingen die niet mogen.
Seks in mijn boek?
Je vraagt je misschien af of seks in jouw boek thuishoort. Dat ligt eraan. Ondanks wat Bataille in de alinea hierboven concludeert, zou ik geen seks in bijvoorbeeld een kinderboek stoppen. En ook niet in young adult, op een eerste zoen na. Stop geen seks in je boek alleen omdat je hoopt je boek daarmee interessanter te maken: sex sells, maar niet als dat het enige is dat je verkoopt. Hou in de gaten dat alles in je boek, dus ook seks, moet bijdragen aan het verhaal dat je wilt vertellen. Het moet iets vertellen over je personages en hun drijfveren, onderdeel uitmaken van de plot, een kantelpunt zijn, of het conflict steviger aanzetten.
De ene seksscène is de andere niet
Een seksscène hoeft natuurlijk niet per se om seks van twee (of meer, of minder) mensen te gaan. Het kan ook heel sexy zijn om een scene te laten spelen rondom een exhibitionist, een gluurder, de treinconductrice die ziet dat een forens een spannend whatsappje krijgt, of iemand die per ongeluk en ongezien getuige is van iemand die zich uitkleedt, masturbeert of op een andere manier erotisch voor de accidental but lucky passer-by bezig is. Een seksscène moet in ieder geval hartstocht uitstralen: een allesverterende honger, jankend van hunkering, een blinde razernij door lijf en – vooral – leden. De lust moet eraf spatten! It’s about losing control
Tips
- Heb je een seksscène gelezen die wél werkt? Lees het dan nog eens, maar probeer je dit keer niet door het verhaal te laten meeslepen. Lees het met een analytische blik: waarom werkt deze seksscène?
Een paar inspiratiebronnen: Godin, held van Gustaaf Peek, en Harem van Ronald Giphart. - Direct: wees niet benauwd om expliciet te zijn. Beschrijf het niet globaal; de zin: ‘Ze bedreven de hele nacht de liefde’ is zo seksloos als, nou ja, vul maar in.
- Indirect: suggestie kan heel erotiserend werken. Suggestieve opmerkingen en handelingen, een oogopslag met een belofte, een verstolen blik, sluiers waarvan tipjes worden opgelicht, een fantasie die zomaar ineens wordt opgeroepen wordt door de aanblik van de begeerde.
- Kijk uit met al te bloemrijke beschrijvingen van geslachtsdelen en -handelingen, dat wordt al snel bouquetreeksseks. En vermijd clichés, dus geen ‘kloppende roedes’ en zo.
- Kijk uit met porno (behalve als je een pornoroman schrijft). De grens tussen een stevige seksscène en porno is fuzzy, maar hou altijd in gedachten dat wat je schrijft het verhaal moet dienen.
- Beschrijf vooral ook gevoelens: zwichten, overgave, je verliezen in de samensmelting met de ander (of met jezelf). Je personage stribbelt tegen – het mag niet, het kan niet, ik durf niet! – maar het is sterker dan zijzelf: es muss sein!
- Gevaar en risico – zie hierboven – werken als een afrodisiacum. Manoeuvreer je personage in een situatie waarin ze betrapt kan worden, een vluggertje in de lift, een wellustige ontmoeting in het printerhok tussen de stapels papier en bovenop de – werkende – kopieermachine, een snel en zwoel samenzijn in het krappe paskamertje bij C&A op de drukke zaterdagmiddag of in de bezemkast op een vol en luidruchtig – gelukkig maar – feestje.
- Plaag. Tease. Laat je personage maar ook je lezer denken dat het eindelijk zover is, klim hoger en hoger, werk naar een climax, en dan… stop. Cirkel eromheen, laat het nét niet gebeuren, voer de spanning en het verlangen op.
- Verras. Beperk je niet tot keurige huis-tuin-en-keukenseks maar gooi er wat kinky doorheen, op onverwachte momenten, bij onverwachte personages, bij onverwachte koppels.
- Zoek tegenstellingen op. De keurige heer in driedelig grijs die een seksbeest blijkt te zijn.
- Gebruik alle zintuigen. Dat geldt voor alle schrijfwerk maar vooral bij erotiek. Zie, voel, ruik, proef, hoor. Zie verleidelijke poses. Voel kippenvelveroorzakende strelingen. Ruik de seks. Proef het zout op zijn huid. Hoor haar opwinding.
- Bedenk dat wat jou opwindt, waarschijnlijk ook opwindend werkt voor je lezers.
- Voel je je geremd om over seks te schrijven? Hou dan in gedachten dat wat je schrijft niet autobiografisch is; je personage beleeft het, jij niet.
Tot slot als voorbeeld van hoe het – volgens de jury – niet moet: de winnaar van de Bad Sex Award 2012.
Meer lezen over hartstocht, passie, erotiek en seks? Dat kan hier.