Er zijn heel veel literaire genres en er komen voortdurend nieuwe bij, evenals subgenres en cross-overs. Waarom zou je je als schrijver druk maken over het genre van je boek? Omdat dat nuttig is, voor zowel jou als schrijver als voor lezers. Voor de schrijver kan het genre van zijn boek houvast bieden voor stijl, setting en andere elementen, en de lezer weet wat hij van het boek kan verwachten. Waarmee ik niet wil zeggen dat je rigide moet vasthouden aan regels die met een genre geassocieerd worden – zie ze als richtlijnen (dat geldt overigens voor álle schrijf’regels’).
Trends
Zoals in zo veel dingen zijn er ook trends in genres: wat is populair en wat niet. Sciencefiction en vooral fantasy scoren tegenwoordig hoog in de hitlijsten. Die twee genres hebben met elkaar gemeen dat ze een gefantaseerde werkelijkheid betreffen (gefantaseerd voor zover we weten, hè 😉).
Bij sciencefiction gaat het om verhalen die zich afspelen in de toekomst, in een alternatieve of buitenaardse wereld, of in een ander dimensie, en vaak met (nog) niet bestaande technologie.
Fantasy draait om magie en imaginaire werelden, met alle traditionele en nieuw-uitgevonden wezens en verschijnselen die daarbij horen.
Waar komt die populariteit vandaan?
Fantasy heeft een flinke boost gekregen van onder andere Harry Potter, Game of Thrones en American Gods. Die films/series hebben fans naar de boeken geleid waarop ze gebaseerd zijn. I am Legend als film, veroorzaakte een nieuw golf verkopen van het I am legend van Richard Matheson (uit 1954!), ook al hebben boek en film alleen vampiers en een eenzame overlever gemeen. (Ik vind de film aardig, maar ben een grotere fan van het boek.)
The Martian, van Andy Weir, wiens boek al een hoge status had onder hard core SF-liefhebbers, brak dankzij de succesvolle film door bij het grote publiek. De filmrechten van zijn in november 2017 verschenen tweede boek, Artemis, zijn al verkocht. (Een film met Jazz – jeu!)
(Veel) meer dan escapisme
Natuurlijk is het heerlijk om het echte leven, met klimaatproblemen, ziekmakend voedsel, oorlogsellende, megalomane wereldleiders en andere narigheid, even in te ruilen voor een andere wereld. Die – uiteraard – ook zo zijn problemen heeft, maar die hoef je niet zelf het hoofd te bieden.
Voordat je hierdoor denkt dat sciencefiction en fantasy alleen goedkoop escapisme bieden: veel boeken in deze genres zijn veel meer dan dat: ze hebben gelaagdheid en diepgang, gecompliceerde personages, geniale plots met boeiende, vervlochten verhaallijnen, en vooral: ze resoneren met onze eigen ingewikkelde, soms angstaanjagende wereld. Zo kunnen ze je blik op de wereld veranderen.
Heel onterecht dus dat in Nederland SF en fantasy, ondanks het succes, nauwelijks door letterkundigen worden besproken en eigenlijk ook niet als literatuur worden beschouwd.
Nee, dan Amerika: Stephen King, Neil Gaiman, Douglas Adams, Mary Shelley (die van Frankenstein), Isaac Asimov, Edgar Allen Poe, Aldous Huxley, George Orwell… het is maar een handjevol van de SF- en fantasy-auteurs die daar tot de literaire canon worden gerekend.
Nou is er tegenwoordig veel aan te merken op bepaalde Amerikaanse opvattingen van kwaliteit, maar hier hebben ze toch gelijk in.
Sciencefiction of fantasy schrijven
Sciencefiction en fantasy zijn dus volwaardige genres. Als het je ambitie is zo’n boek te schrijven, wat zijn dan de dingen om op te letten? Met welke tips kun je je voordeel doen?
Dat is het onderwerp van deel twee over sciencefiction en fantasy.
Intussen wens ik je magisch dan wel buitenaards mooi schrijf- en leeswerk!
PS: De podcast Sciencefiction en Fantasy, episode 1 kun je hier luisteren.
PPS: Hier lees je meer over genre, SF en fantasy.