In het eerste deel van Spannende ontwikkelingen ging het over social media. In dit tweede deel ga ik je vertellen over e-books.
E-books vind je wellicht helemaal niet zo spannend. Oké, denk je dan misschien, dan publiceer ik mijn boek behalve op papier ook in pdf- en epub-formaat, so what.
So what? E-books zetten de uitgevers-, schrijvers én lezerswereld op hun kop. En in hun kielzog waarschijnlijk nog veel meer. Maar op een andere manier dan je waarschijnlijk denkt.
You ain’t seen nothing yet!
NB: de cijfers tussen haakjes die je zo hier en daar aantreft, zijn verwijzingen naar voetnoten onderaan het artikel.
E-bookmania
Digitaal lezen is sterk in opkomst: op de e-reader, tablet, telefoon, pc. Er zitten voor digitale lezers veel voordelen aan e-books, zoals altijd je hele boekenkast kunnen meenemen in plaats van sjouwen met dikke stapels papier. Zelf kun je er waarschijnlijk nog wel een hoop verzinnen.
Maar er is meer aan de hand.
De opkomst van lezen op je telefoon
Toen de e-reader werd uitgevonden, werd voorspeld dat dat de hele boekenwereld op zijn kop zou zetten. Nou blijkt dat wel meegevallen (of tegengevallen – net hoe je het bekijkt) maar wat daar waarschijnlijk wél voor gaat zorgen is het lezen op je mobiel.
Een paar cijfers:
Volgens een onderzoek in 2015 van consumentenonderzoeker Nielsen leest 54% van e-booklezers deels op hun telefoon. Dat is een stijging van 30 procentpunten ten opzichte van 2012.
Het aantal mensen dat een e-book voornamelijk op hun telefoon leest, is gestegen van 9% in 2012 naar 14% in het eerste kwartaal van 2015.
Het lezen op e-readers is in diezelfde periode gedaald van 50% naar 32%. Bij tablets is dat gedaald van 44% naar 41%.
NB: dit zijn cijfers van de Amerikaanse markt. Maar hier zal snel hetzelfde gelden, als dat niet al het geval is.
Waarom is dat zo? Stel jezelf de vraag: wat is het beste medium – papier, e-reader, tablet, telefoon – om te lezen? Het antwoord: dat wat je altijd bij je hebt. Wat heb je aan je fraaie boekenkast thuis als je zelf op een bankje in het park zit? Deze uitspraak is van Willem Van Lancker, mede-oprichter van de abonnementgebaseerde boekenapp Oyster.
Het zit dus in het gemak. Een papieren boek of een e-reader heb je niet altijd bij je, maar je telefoon wel. Waar je ook bent, in de rij voor de kassa, in de trein, bus of tram, bij de kapper, in de wachtkamer van de huisarts, overal kun je dus lezen (net zoals je ook overal kunt schrijven).
Het feit dat smartphones een steeds groter en scherper scherm krijgen draagt extra bij aan deze telefoonleestrend. Sinds de grotere en scherpere iPhone 6 wordt 45% van de iBooksaankopen op de telefoon gedownload, vertelt Apple. Daarvoor was dat slechts 28%.
Amazon meldt dat van alle nieuwe Kindle-klanten (1), telefoonlezers veruit de snelst groeiende groep zijn.
Dus is het verstandig bij het ontwerp en het onder de aandacht brengen van je boek daarop in te spelen. Veel uitgevers en andere bedrijven doen dat al. Zo bieden Amazon, Google, Apple en Barnes & Noble apps voor het telefoonlezen. Via je account worden al je apparaten met elkaar gesynct, zodat je verder kunt lezen vanaf waar je gebleven bent, onafhankelijk van het apparaat.
Bij het ontwerp van de cover houden uitgevers rekening met het smartphonebeeldscherm –handgeschreven titels of een klein lettertype zijn daarop slechter leesbaar. Amazon en Google hebben daarom lettertypes speciaal voor het telefoonlezen ontwikkeld en op de markt gebracht.
Uitgevers richten hun marketing op het telefoonlezen in door veel meer dan bij papieren boeken gebruik te maken van de mogelijkheden van internet – daar zit je met je smartphone immers ook. In hotels, in de trein en op vliegvelden worden e-books via je smartphone gratis aangeboden. Bijvoorbeeld de Amerikaanse uitgeverij Simon & Schuster, die samen met Foli, een distributieplatform voor digitale content, gratis e-books beschikbaar stelt op specifieke GPS-coördinaten.
Ook investeren uitgevers veel geld in de ontwikkeling van apps die het telefoonlezen op allerlei mogelijke manieren kunnen aanvullen, van tips voor andere boeken over hetzelfde thema, op het boek geïnspireerde games (2) tot recepten voor de smoothies die in het e-book voorkomen. En wat je nog maar meer kunt verzinnen.
In Nederland zijn dit soort dingen voor zover ik weet nog niet, maar als dat voor uitgevers in Amerika gaat werken gebeurt het in no time hier ook.
Kan dat wel, geconcentreerd lezen op je telefoon?
De literaire wereld, zelden de snelste om nieuwe ontwikkelingen te omarmen, is in het algemeen de mening toegedaan dat het lezen op een telefoon oppervlakkig is en dat het niet mogelijk is je echt te verdiepen in de soort boeken die aandacht en concentratie vragen. Dat komt, vinden de mensen die die mening zijn toegedaan, omdat telefoons je constant afleiden met piepjes, bellen, trillingen en zoemen. Ook als je dat allemaal uitzet is je brein toch ingesteld op onderbrekingen en kun je je niet concentreren.
Ik geloof daar niet in. Veel mensen zeggen dat ze zich prima kunnen concentreren bij het lezen op hun telefoon, en er zijn ook zat mensen die via bijvoorbeeld Twitter hebben laten weten dat ze literaire klassiekers als Moby Dick en Oorlog en Vrede geheel op hun telefoon hebben gelezen.
Mensen zijn een bijzonder flexibele soort. Als de omstandigheden veranderen passen we ons daar op aan. Zoals Seven of Nine: “I’ll adapt”.
Dus de telefoon is nu de heilige graal van het lezen?
Zelf geef ik nog steeds de voorkeur aan de e-reader, waar je niet de nadelen van LED-verlichting hebt (3) en waarop het net zo prettig lezen is als van papier. Maar de telefoonleestrend is niet te stoppen. Dus als je eenmaal zover bent om je boek te publiceren, doe dat dan in ieder geval ook als telefoonvriendelijk e-book.
Publiceer een minimaal boek!
Aan de schrijverskant zijn er ook veel voordelen aan het e-book verbonden. Zo is het zelf uitgeven van een e-book veel eenvoudiger dan van een papieren boek (4). Maar wat een zelf uit te geven e-book vooral interessant maakt, is dat je je niet alleen kunt co-creëren met medeschrijvers maar ook met je lezers. Waarom zou je bijvoorbeeld niet een betaversie publiek maken en op basis van feedback van lezers je verhaal schrijven? Bijvoorbeeld versie 0.1 van je verhaal of alleen hoofdstuk 1. Of een paar hoofdstukken in het midden, waarbij lezers ideeën kunnen aandragen hoe het verhaal begint – of laat ze letterlijk meeschrijven. Of het laatste hoofdstuk. Of… verzin het maar. Laat je boek evolueren in samenspraak met je lezers en medeschrijvers.
Lees bijvoorbeeld dit artikel van Lifehacking, waarin Oskar van Rijswijk beschrijft hoe hij samen met Frank Meeuwsen en Patrick Mackaaij én met feedback van lezers het e-book Lifehacking met Evernote schreef en uitgaf. Eerst als bètaversie, daarna, met de feedback van de lezers, als… bètaversie! Want waar een fictieverhaal op een gegeven moment als ‘af’ zou kunnen worden beschouwd, kan aan non-fictie, vanwege steeds veranderende inzichten en nieuwe kennis over het onderwerp, doorlopend gesleuteld, herschreven en uitgebreid worden. Dan is het dus Nooit Af.
Leuke aandachttrekker
Als je je boek in zijn finale versie eenmaal aan het publiek hebt toevertrouwd, is het wel zo leuk als jouw boek tussen al die andere gezien wordt. In de prachtige Boekhandel Dominicanen in Maastricht kwam ik een heel originele aandachttrekker tegen: een boek zonder titel of auteur op de kaft:
Leuk bedacht, want ik werd daardoor nieuwsgierig, pakte het boek op en sloeg het open om te zien wat het precies was. En dan heb je de potentiële koper al half gewonnen. En dat kan natuurlijk net zo gemakkelijk met een e-book. 🙂
Het boek heet overigens Voor ik ga slapen, van S.J. Watson.
Uitsmijter
Nee, ik bedoel met dit plaatje niet dat het geld je om je oren gaat vliegen en dat je stinkend rijk gaat worden, als je je op het e-book en telefoonlezen stort als dé manier om de pot met goud te vinden (5). Schrijven doe je vanwege intrinsieke motivatie. Maar een deel van de lol van schrijven is gelezen worden, toch? Daar heb je meer kans op als je rekening houdt met de veranderende wereld om ons heen.
Veel schrijfplezier!
PS: meer lezen over spannende, nieuwe ontwikkelingen? Dat kan hier
(1) Kindle is de e-reader van Amazon.
(2) Marcel van Driel was hierin met zijn Superhelden.nl-trilogie én -game een voorloper en visionair.
(3) Blauw LED-licht, van het LCD-scherm van je tablet en telefoon, houdt je wakker. Knap vervelend als je van lezen in bed houdt.
(4) Over zelf uitgeven – papier en/of digitaal – komt een apart artikel.
(5) Maar geen garantie dat dat níét lukt. :-p