Je lezer blijft je boek doorlezen als het hem/haar* boeit. Hoe je je boek boeiend maakt? Daar kunnen verrassingen mee helpen. Zo kun je je lezer verassen door iets te laten gebeuren wat ze niet verwachtte. Onverwachte gebeurtenissen creëren verrassing doordat het beeld dat je lezer van de situatie heeft, op zijn kop wordt gezet, waardoor ze heel nieuwsgierig wordt wat er verder gaat gebeuren.
Onverwachte gebeurtenissen hoeven niet altijd van buitenaf te komen; zo kan je personage je lezer ook verrassen door iets te doen wat hij of zij niet zag aankomen; iets wat het tegengestelde is van wat je lezer van je personage verwachtte. Ook nieuwe personages die geïntroduceerd worden kunnen anders blijken te zijn dan verwacht.
Verrassing en spanning
Een verrassing kan je lezer laten schrikken, bijvoorbeeld als de veilige situatie waarin de protagonist leek te verkeren, het tegenovergestelde blijkt te zijn. Dat creëert spanning, en maakt dat je lezer nóg koortsachtiger doorleest om te weten of alles wel goed voor haar protagonist afloopt.
Een voorbeeld waarin de spanning door verrassing wordt opgeroepen: een charmante man geeft raadselachtige antwoorden op vragen van de protagonist, en als hij haar meeneemt naar zijn huis, blijkt dat een totaal vervallen, vrijwel onbewoonbaar krot te zijn – terwijl hij schathemelrijk moet zijn, gezien zijn dure kleding en kostbare auto’s. Hij gebruikt een kamer als kooi voor giftige slangen, en zijn ouders fungeren als bedienden.
Dat het personage knap en hoffelijk is, wat het tegengestelde is van het huis, de slangen en de ouders, laat de spanning oplopen. Is de Don Juan wel te vertrouwen?
Voorbeelden
Hier volgen twee voorbeelden uit een film en een serie, om het toepassen van verrassingen concreter te maken. Ik twijfelde of ik wel of niet de titel van de film en de serie erbij zou geven, maar heb besloten dat wel te doen, zodat de verrassing duidelijker is en je de betreffende film of serie kunt kijken als je dat wil, omdat het voorbeeld je nieuwsgieriger naar het totale verhaal heeft gemaakt.
Let dus op: SPOILERS.
In de film The Guilty, werkt Jake Gyllenhaal bij de alarmcentrale en krijgt een wanhopige vrouw aan de telefoon, die met haar zoontje vlucht voor haar man, die haar achtervolgt om haar kind te doden. De eerste verrassing is als Jake eindelijk de man aan de lijn krijgt, waaruit blijkt dat niet hij, maar zijn vrouw het gevaar voor het kind is: ze is gestoord en gaat haar babyzoon ‘verlossen van de slangen in zijn buik’. Maar Jake noch haar man weten waar ze is. Uiteindelijk blijkt dat ze weer bij haar positieven is en haar kind niet heeft gedood. Ze vindt het vreselijk wat ze bijna had gedaan en zegt dat ze zich van de brug gaat gooien zodat haar zoontje veilig voor haar is. Haar man en Jake proberen van alles om haar tegen te houden maar ze komen te laat bij de brug. Verrassing 2: ze heeft zich toch niet van de brug gegooid.
In de serie Grey’s anatomy zijn de arts-assistenten (voornamelijk chirurgen) goede vrienden en tegelijk elkaars concurrenten bij het mee mogen werken aan operaties. Regelmatig komen de ambulances met gillende sirenes slachtoffers brengen, die er meestal gruwelijk aan toe zijn. Dan komt er een ambulance met een slachtoffer die een jonge vrouw wegsleurde van een bijna-botsing met een bus, met als gevolg dat hij zelf een eind met de bus werd meegesleept. Hij is onherkenbaar, half bewusteloos en kan niet praten. Alle arts-assistenten proberen vruchteloos hem te helpen.
Als een van de arts-assistenten, protagonist Meredith Grey, de volgende dag weer bij hem komt, merkt ze dat hij probeert iets duidelijk te maken. Met zijn vinger tekent hij een woord in haar handpalm dat ze niet meteen begrijpt. Dan dringt het tot haar door, schrikt ze zich rot en roept ze in paniek haar collega’s erbij. Einde scène, waardoor je op je nagels bijt van de spanning. Na een tussenscène blijkt dat het slachtoffer hun populairste en aardigste collega is. En hij haalt het niet. *snif*
Tot zover de verrassingen. Ik wens je veel verrassend plezier!
Hier kun je meer lezen over boeiend schrijven en spanning.
Liever luisteren? Dat kan hier.
*Waar ik ‘hij’, ‘hem’ en dergelijke gebruik, kun je ook andere genders lezen.
